Pieter Lindenbergh en Janine Marijs zijn onze sportfysiotherapeuten
Knieklachten
Knie instabiliteit
Over het algemeen komt bij veel verschillende knie klachten instabiliteit voor. Er zijn twee soorten instabiliteit: passieve en actieve instabiliteit. Passieve instabiliteit wil zeggen dat het instabiele gevoel in de knie wordt veroorzaakt door de weke (passieve) delen van de knie. Er zal dus sprake zijn van letsel/ schade aan de banden, kapsel, meniscus, pezen, enz. Kortom: de niet- contractiele delen (niet te trainen delen) van de knie.
Een andere vorm van instabiliteit is een actieve instabiliteit. Deze instabiliteit wordt veroorzaakt doordat de spieren van het bovenbeen een verminderde conditie of kracht hebben.
Dit kan in het kader zijn van spieruithoudingsvermogen, spierkracht en coördinatie. Als een van deze eigenschappen van de spier verminderd is dan kan er bij een bepaalde activiteit zoals sport bewogen worden in het passieve gedeelte van de knie. Als de belasting te hoog wordt voor zowel de spieren als voor de passieve delen kan er verschillende soorten letsel ontstaan..
Kapselschade knie
Het kapsel van de knie is een dun vlies (synovia) dat als een soort ballon rond de beenderen van de knie ligt,het is gevuld met een kleine hoeveelheid visceuze (dikke) vloeistof: het gewrichtsvocht.
Net zoals er extra plooien zijn aan de schouders en de mouwen van uw kleren zijn er in de knie in het kapsel ook extra plooien die een beperkte beweeglijkheid van de knie toestaan.
Er kunnen vier plica synovialis gevonden worden in de knie; er is er echter één die bijna altijd verantwoordelijk is voor de klachten namelijk de mediale plica. Deze plica verloopt aan de binnenzijde van de knie, van ongeveer de onderzijde van de knieschijf naar de binnenzijde van het dijbeen toe. In de meeste gevallen, 50 tot 70 % van de mensen hebben deze plica, veroorzaakt deze geen last.
Achterste kruisband letsel
De achterste kruisband bevindt zich centraal in het kniegewricht achter de voorste kruisband en voorkomt dat het bovenbeen ten opzichte van het onderbeen naar voren verschuift.
Daarnaast voorkomt de achterste kruisband het overstrekken van de knie. De band hecht aan aan de binnenzijde van de intercondylaire ruimte (binnenste ruimte van het gewricht) van het bovenbeen en verloopt naar de achterzijde van het scheenbeen. De band heeft een soort trompetvorm in die zin dat hij ter plaatse van het bovenbeen breed is en aan de zijde van het onderbeen versmalt. De band is zeer stevig en er is een groot letsel nodig om de band te scheuren. De achterste kruisband is sterker dan de voorste kruisband. Hij bestaat uit twee bundels en is ongeveer 38 mm lang.
De functie van deze kruisband is het remmen van de beweging naar achteren van het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen.
Voorste kruisband letsel
De voorste kruisband is een stevige band in het centrum van de knie waarvan het ene uiteinde aan het bovenbeen en het andere uiteinde aan het onderbeen vastzit. De naam zegt het al, de voorste kruisband loopt niet recht naar beneden maar gekruisd. De voorste kruisband voorkomt dat het onderbeen ten opzichte van het bovenbeen naar voren verschuift. Wanneer door een ongeval een dwarse scheur in de kruisband ontstaat spreken we van een kapotte voorste kruisband (voorste kruisbandlaesie; voorste kruisbandruptuur; voorste kruisbandinstabiliteit).
Collaterale banden
De mediale collaterale band (loopt van bovenbeen naar scheenbeen) gedeeltelijk in het kniekapsel verlopend en de laterale collaterale band (loopt van bovenbeen naar kuitbeen) buiten het kniekapsel. De collaterale banden geven stabiliteit in de zijdelingse richting. De stabiliteit van de knie wordt verder verzorgd door het kniekapsel zelf en een aantal buiten het kapsel verlopende kapselverstevigingen.
De belangrijkste functie van deze ligamenten is het limiteren van de bewegingen van de knie. Als deze ligamenten te ver worden gerekt kunnen zij scheuren. De scheur kan in het midden van het ligament zijn, of het vindt plaats aan het uiteinde van het ligament waar het vastzit aan het bot. Dit kan zowel onder als boven zijn. Als de krachten groot genoeg zijn, zullen er ook andere ligamenten, zoals de voorste kruisband, kunnen scheuren. De mediale collaterale band (binnenste) in combinatie met de voorste kruisband is dan ook de meest voorkomende.
Meniscus
Het woord meniscus komt uit het Grieks en betekent zoveel als kleine maan. De naam is afgeleid van de vorm die de meniscus heeft. Deze is enigszins sikkelvormig, zoals bij wassende of afnemende maan. De meniscus (mensci in het meervoud) ligt als het ware boven op het scheenbeen (tibia), en daarbovenop rust het dijbeen (femur)
De mediale (binnen) meniscus heeft aan de voor- en achterzijde én in het midden een bevestigingspunt. De laterale (buiten) meniscus heeft alleen aan de voor- en achterzijde een bevestigingspunt. Dit betekent dat de binnenmeniscus minder mogelijkheden heeft om te bewegen, en daardoor eerder overbelast, en dus beschadigd, wordt.
De menisci zorgen ervoor dat de gewrichtsvlakken van het dijbeen en het scheenbeen, die mechanisch gezien eigenlijk slecht op elkaar passen, toch goed op elkaar aansluiten en dit ook tijdens het bewegen van de knie blijven doen. Verder spelen ze een rol bij de stabiliteit, de schokdemping en verdeling van de krachten die op het kniegewricht inwerken.
De meniscus kan op verschillende manieren scheuren, waarbij er verschillende typen zijn te onderscheiden.
Unhappy traid
De “Ongelukkige Triade” is een blessure aan de knie. De ongelukkige triade treedt vaak op tijdens het beoefenen van contact sporten, zoals voetbal, rugby, American football. Dit veroorzaakt een blessure wat betreft drie structuren van de knie: de voorste kruisband, de mediale collaterale band (binnenband van de knie) en de mediale (binnenste) meniscus.
Voorste kruisband letsel (VKB) (Anterior cruciate ligament, AC)
De kruisbanden spelen een belangrijke functie bij het verzorgen van de stabiliteit van de knie. De voorste kruisband remt de beweging naar voren van het dijbeen t.o.v. het scheenbeen, terwijl de achterste kruisband de beweging naar achteren van het dijbeen t.o.v. het scheenbeen remt.
Uit het verloop van de kruisbanden blijkt verder ook dat bij het naar binnen draaien van de voet en het onderbeen de kruisbanden als het ware om elkaar heen draaien en de stabiliteit van het gewricht zo vergroot wordt. Verder is nog van belang te weten dat bij volledige (over)strekking van de knie de kruisbanden sterk worden opgerekt.
Mediale meniscus letsel
De menisci zorgen ervoor dat de gewrichtsvlakken van het dijbeen en het scheenbeen, die mechanisch gezien eigenlijk slecht op elkaar passen, toch goed op elkaar aansluiten en dit ook tijdens het bewegen van de knie blijven doen. Verder spelen ze een rol bij de stabiliteit, de schokdemping en verdeling van de krachten die op het kniegewricht inwerken.
Over het algemeen zijn er twee groepen letsel te onderscheiden. Ten eerste het meniscusletsel als gevolg van ouderdom, en ten tweede het meniscusletsel als gevolg van een (sport)ongeval.
Met het ouder worden neemt de elasticiteit van de meniscus af en wordt deze harder en brozer. Het gevolg kan zijn dat er onder belasting kleine barstjes in de meniscus komen en er uiteindelijk een -degeneratieve- scheur ontstaat. In de sport zullen we dit nauwelijks tegenkomen, hier is een sportongeval meestal de oorzaak. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht is de oorzaak meestal niet gelegen in een botsing met een andere speler, of een ongelukkige val. De typische oorzaak voor een meniscus scheur is een beweging waarbij het onderbeen stil blijft staan, de knie over het algemeen gebogen is, en waarbij dan de rest van het lichaam draait. Een typische beweging die we bijvoorbeeld veel zien bij sporten met schijnbewegingen en snelle stops met korte draaiingen. Dit verklaart ook gelijk waarom we meniscusletsels vaak zien bij sporten als (zaal)voetbal, basketbal, hockey, rugby en American football. Vaak zien we dat meniscusletsel voorkomt in combinatie met letsel van andere banden en/of het kniekapsel.De meniscus kan op verschillende manieren scheuren, waarbij er verschillende typen zijn te onderscheiden.
Mediale knieband letsel
De binnenband zorgt voor stabiliteit net zoals de voorste kruisband. De voorste kruisband stabiliseert de beweging naar voren en de mediale (binnen) band stabiliseert de beweging naar binnen. Dit wordt ook wel Valgus stand genoemd. Is er een beschadiging (ruptuur, partiële ruptuur over rekking) dan kan de stabiliteit afnemen en kan er dus een Valgus stand van de knieën optreden.
Mediale knieband letsel komt over het algemeen meer voor tijdens het beoefenen van een contact sport zoals: voetbal, rugby, American football. Ook kan het voorkomen tijdens het algemeen dagelijks leven.
Zodra de spieren van het bovenbeen de knie niet meer kunnen stabiliseren (door een verminderde conditie van deze spieren) worden de passieve delen (weke delen) van de knie belast (kapsel, banden, meniscus, enz.) Als deze belasting te hoog wordt kan er letsel optreden.